SKRÓT OBJAŚNIEŃ Ministerstwa Finansów i innych "ekspertów" do nowej ustawy VAT ( z 11 marca 2004r):  

informacje z przełomu kwietnia i maja 2004 r.

Uwaga: 
1.  Jak samo Ministerstwo wyjaśnia: "informacje nie stanowią wykładni prawa"
2. Poniższy skrót informacji przygotowany jest przede wszystkim pod kątem zaprojektowania pracy programów Systemu XL w świetle nowej ustawy VAT. Dlatego też informacje "podstawowe" są potraktowane skrótowo, a informacje związane z "sytuacjami wyjątkowymi" zapisów nowej ustawy są "rozwinięte", tzn. zamieszczamy pełne "cytaty" opublikowanych wyjaśnień wraz z przykładami.

Podstawowe zmiany w systemie VAT
MIEJSCE ŚWIADCZENIA
ODLICZENIA VAT
   Korekta podatku naliczonego w związku z nabyciem środków trwałych  
   Korekta odliczonej kwoty podatku naliczonego w przypadku zbycia środka trwałego przed końcem upływu okresu korekty
USŁUGI TURYSTYKI
OPODATKOWANIE TOWARÓW UŻYWANYCH, DZIEŁ SZTUKI, PRZEDMIOTÓW KOLEKCJONERSKICH I ANTYKÓW
USŁUGI TRANSPORTU MIĘDZYNARODOWEGO

Podstawowe zmiany w systemie VAT 

Podstawowym założeniem nowej ustawy jest dostosowanie przepisów w zakresie tego podatku do wymogów wynikających z dyrektyw Unii Europejskiej. Dlatego też nowe uregulowania w zdecydowanej części dotyczą tej grupy podatników, która będzie dokonywała takich czynności, tj.
będzie dokonywała dostawy towarów do podatników w innych państwach członkowskich (wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów) lub będzie dokonywała nabycia towarów od takich podatników (wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów).

Towary dostarczane pomiędzy podatnikami zarejestrowanymi dla celów VAT są opodatkowane stawką zerową w kraju ich wysyłki (rozpoczęcia transportu) jako wewnatrzwspólnotowa dostawa, zaś podatek należny opłacany jest przez nabywcę towarów w kraju, do którego przybywają (zakończenia transportu) te towary (wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów). Podatnik (nabywca) rozlicza podatek VAT w deklaracji VAT wg stawki obowiązującej w kraju, do którego są przywożone towary (kraju, w którym kończy się transport tych towarów).

Pojęcie eksportu i importu dotyczy tylko transakcji z podmiotami z krajów trzecich, tzn. z krajów nienależących do Unii Europejskiej oraz z tych terytoriów państw członkowskich, które zostały wyłączone z terytorium Unii.

Polski podatnik, nabywający towary w innym państwie członkowskim Unii, rozlicza podatek VAT w deklaracji VAT wg stawki obowiązującej w kraju.

Podatnicy dokonujący transakcji wewnątrzwspólnotowych są zobowiązani do wypełniania kwartalnych informacji podsumowujących dotyczących tych transakcji.  W Polsce obowiązek wypełniania i składania informacji podsumowujących będzie dotyczyć zarówno wewnątrzwspólnotowych dostaw jak i wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów.

Podatnik podatku od towarów i usług przed dokonaniem pierwszej wewnątrzwspólnotowej transakcji (dostawy lub nabycia) jest zobowiązany powiadomić o tym zamiarze właściwy urząd skarbowy.

W odniesieniu do dostaw dokonywanych przez podatników na rzecz ostatecznych konsumentów (niebędących podatnikami VAT w kraju do którego towary są wysyłane) opodatkowanie towaru ma miejsce, co do zasady, w kraju jego pochodzenia, tzn. w Polsce w przypadku dostawy towarów z Polski na rzecz konsumentów w innym państwie Unii Europejskiej. 

Do najważniejszych zmian wprowadzonych przepisami nowej ustawy, należy zaliczyć:
 - zmiany w zakresie przedmiotu opodatkowania - m.in. objęcie opodatkowaniem wszelkich praw, a także nieruchomości (gruntów),
 - wprowadzenie szczegółowych przepisów dotyczących miejsca świadczenia przy dostawie towarów, wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów oraz przy
świadczeniu usług,
 - zmiany w zakresie dokonywania korekt podatku od zakupów związanych ze sprzedażą zwolnioną i opodatkowaną,
 - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zaliczki bez względu na jej wysokość.
 - wprowadzenie szczególnych procedur dla:
    a/ usług turystyki,
    b/ dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków,
    c/ złota inwestycyjnego,
    d/ podmiotów zagranicznych świadczących na terytorium Wspólnoty usługi elektroniczne osobom niepodlegającym opodatkowaniu,
    e/ umów komisu
    f/ umów leasingu

Użytkownicy programów Systemu XL, w zależności od rodzaju prowadzonej działalności, muszą się szczegółowo zapoznać z powyższymi zmianami, zwłaszcza w zakresie "różnych sytuacji wyjątkowych". 
Nasze opracowanie, jak wspomnieliśmy na wstępie, nie zawiera "szczegółów", które nie są nam potrzebne, dla projektu pracy programów Systemu XL.

MIEJSCE ŚWIADCZENIA

Prawidłowe określenie miejsca świadczenia danej transakcji jest podstawowym kryterium oceny, czy dana transakcja podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie. O miejscu świadczenia usługi czy dostawy towarów może decydować wiele czynników np. siedziba usługodawcy, status nabywcy (podatnik czy konsument), a w przypadku transportu np. miejsce jego rozpoczęcia.

Przepisy ustawy wyszczególniają co do zasady cztery podstawowe sytuacje dla określenia miejsca dostawy towarów.
1) w przypadku towarów wysyłanych lub transportowanych przez dokonującego ich dostawy, ich nabywcę lub przez osobę trzecią - miejscem dostawy jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy,
2) w przypadku dostawy towarów niewysyłanych ani nietransportowanych - uznaje się miejsce świadczenia tam, gdzie towary znajdują się w momencie dostawy,
3) w odniesieniu do towarów instalowanych lub montowanych - miejscem dostawy jest miejsce, w którym towary są instalowane lub montowane,
4) w przypadku dostawy towarów na pokładach statków, samolotów lub pociągów w trakcie części transportu pasażerów wykonywanej na terytorium Wspólnoty - miejscem świadczenia jest miejsce rozpoczęcia transportu pasażerów.

Szczególne zasady dotyczące określenia miejsca świadczenia obowiązują przy dostawie towarów w sytuacji, kiedy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, przy czym towar ten jest wysyłany lub transportowany.

W przypadku świadczenia usług, co do zasady, za miejsce świadczenia uznaje się miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę, a w przypadku posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności, z którego świadczy usługi - za miejsce świadczenia usług uznaje się miejsce, gdzie świadczący usługę posiada stałe miejsce prowadzenia działalności. W przypadku braku ww. miejsc, za miejsce świadczenia usług uznaje się miejsce stałego zamieszkania. Od powyższej zasady ogólnej zostały wprowadzone pewne odstępstwa. W niektórych przypadkach miejsce świadczenia może być uzależnione od miejsca faktycznego świadczenia tych usług, od rodzaju lub przedmiotu związanego ze świadczonymi usługami, czy też od nabywcy danej usługi i jego siedziby.

ODLICZENIA VAT

Zmieniają się zasady odliczania podatku naliczonego przy nabyciu niektórych samochodów. Zgodnie z ustawą podatnik będzie miał prawo do odliczenia kwot podatku naliczonego przy nabyciu samochodu osobowego dla celów działalności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług. W tym jednak przypadku kwotę podatku naliczonego stanowi 50% kwoty podatku wynikającego z faktury lub z dokumentu celnego, lub kwoty podatku należnego od wewnątrzwspólnotowego nabycia, jednakże nie więcej niż 5 000 zł.
Powyższe ograniczenia w odliczaniu będą dotyczyły obok samochodów osobowych, również innych pojazdów samochodowych, których dopuszczalna ładowność będzie niższa niż ładowność, określona wg wzoru: dopuszczalna ładowność = 357kg + ilość miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy x 68 kg
Uwaga: podatek naliczony przy nabyciu paliwa do samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych, których dopuszczalna ładowność będzie niższa niż określona według podanego wyżej wzoru - nie podlega odliczeniu.

Podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od nabytych towarów i usług, jeżeli jest ona związana z , czynnościami wykonywanymi poza terytorium kraju (miejsce świadczenia usługi lub dostawy towarów znajduje się poza terytorium kraju) – o ile przysługiwałoby mu prawo do odliczenia, gdyby czynności te wykonywał w Polsce. Powyższe wiąże się z likwidacją pojęcia „eksportu usług” oraz wprowadzeniem szczególnych zasad dla określenia miejsca dostawy towarów i świadczenia usług.

Zmieniają się zasady odliczania kwoty podatku naliczonego związanego z czynnościami, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i z czynnościami w stosunku do których nie przysługuje takie prawo, a podatnik nie ma możliwości bezpośredniego przypisania tej kwoty jednym lub drugim czynnościom. W takim przypadku podatnik w ciągu całego roku podatkowego odlicza taką część kwoty podatku naliczonego, jaka wynika z udziału obrotu uzyskanego z czynności, w stosunku do których przysługuje prawo do odliczeń, w obrocie ogółem, obliczonego za poprzedni rok podatkowy

Po zakończeniu roku podatkowego, w którym podatnik dokonywał odliczeń, będzie miał on obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku. Korekty tej należy dokonać w rozliczeniu za styczeń lub za I kwartał (w przypadku podatników rozliczających się kwartalnie) następnego roku podatkowego, z tym że w przypadku:
   - środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, korekty dokonuje się przez okres 5 kolejnych lat,
   - nieruchomości przez 10 lat.

W 2004 r. nowe zasady odliczeń częściowych i korekt dotyczą tylko okresów rozliczeniowych od 1 maja 2004 r.

W odniesieniu do zaprezentowanych wyżej zasad mają zastosowanie przepisy przejściowe:
   - do obliczenia kwoty podatku naliczonego, podlegającej odliczeniu w okresach rozliczeniowych od maja do grudnia 2004 r., proporcję wylicza się na podstawie osiągniętych w 2003 r. obrotów z tytułu wykonywania czynności, które zgodnie z przepisami nowej ustawy o podatku od towarów i usług podlegałyby opodatkowaniu lub nie podlegałaby opodatkowaniu - dotyczy to podatników, u których obrót z tytułu wykonywania tych czynności przekroczył 30 000 zł;
   - do obliczenia kwoty podatku naliczonego, podlegającej odliczeniu w okresach rozliczeniowych od maja do grudnia 2004 r., dla podatników, których obrót w 2003 r. nie przekroczył 30 000 zł oraz tych, którzy uznają, że w odniesieniu do nich kwota obrotu osiągnięta w 2003 r. byłaby niereprezentatywna, do wyliczenia kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu od kwoty podatku należnego przyjmuje się proporcję wyliczoną szacunkowo, według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego;
   - do obliczenia kwoty podatku naliczonego, podlegającej odliczeniu w 2005 r., proporcję wylicza się na podstawie obrotów osiągniętych w okresie od dnia 1 maja do końca roku 2004.

Po zakończeniu roku, w którym przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, podatnik będzie zobowiązany do dokonania korekty podatku odliczonego, przy uwzględnieniu proporcji obliczonej dla zakończonego roku podatkowego. Korekta będzie nie potrzebna, gdy kwota korekty nie przekroczy 0,01% kwoty podatku naliczonego podlegającego korekcie.

Proporcję "struktury sprzedaży" oblicza się wg wzoru: P = O / (O + N + S)

P - wskaźnik proporcjonalnego rozliczenia VAT od zakupów związanych jednocześnie z czynnościami, w stosunku do których przysługuje podatnikowi prawo do obniżenia podatku należnego, oraz czynnościami, w stosunku do których nie przysługuje takie prawo.

O - czynności, od których przysługuje odliczenie VAT( to nie to samo co pojęcie "czynności opodatkowane", bo np. jeżeli podatnik wykona usługę budowlaną na terytorium Czech, czynność ta nie będzie opodatkowana w Polsce, lecz w Czechach, w deklaracji VAT obrót w takim przypadku się nie pojawi (niepodlega ?), ale podatnik będzie miał prawo do odliczenia VAT naliczonego).
N- czynności, od których nie przysługuje podatnikowi odliczenie VAT ( generalnie będą  to czynności zwolnione z VAT)
S- subwencje i dopłaty inne niż włączone do podstawy opodatkowania ( a więc subwencje i dopłaty niestanowiące dopłaty do ceny towarów lub usług).

Ustalając powyższą proporcję do obrotu, o którym wyżej mowa, nie wlicza się obrotu uzyskanego z dostawy towarów zaliczonych do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, używanych przez podatnika na potrzeby jego działalności.

Ponadto , jeżeli proporcja przekroczy 98 % - podatnik ma prawo obniżyć podatek należny o cały naliczony, a gdy nie przekroczy 2% - nie ma prawa obniżenia podatku należnego.

Przykład 1

Podatnik w 2006 r. nabywa towar, który wykorzystywał będzie przy działalności opodatkowanej i zwolnionej. Podatek naliczony wynosi 2 000 zł.
Dla ustalenia, o jaką część kwoty podatku naliczonego podatnik może obniżyć kwotę podatku należnego, konieczne jest ustalenie struktury sprzedaży za 2005 r.
Struktura sprzedaży w 2005 r. wynosi:
60% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego,
40% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego.
Z tytułu nabytego towaru, podatnik w 2006 r. będzie więc odliczał od kwoty podatku należnego 1 200 zł (60% z 2 000 zł)
Po zakończonym roku, podatnik będzie zobowiązany do dokonania korekty podatku odliczonego. W tym celu konieczne będzie ustalenie struktury sprzedaży za rok 2006 r. i obliczenie kwoty podatku naliczonego, jaka faktycznie powinna być odliczona.
Struktura sprzedaży w 2006 r. wynosi:
75% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego,
25% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego.
Ze struktury sprzedaży w 2006 r. wynika, że kwota podatku naliczonego, podlegająca odliczeniu wyniesie 1 500 zł (75% z 2 000 zł), tj. o 300 zł więcej, niż podatnik odliczył z tytułu tego zakupu w 2006 r.
W związku z tym, w pierwszym okresie rozliczeniowym 2007 roku, podatnik podwyższy kwotę podatku naliczonego do odliczenia od podatku należnego o kwotę 300 zł (1 500 zł – 1 200 zł).

Korekta podatku naliczonego w związku z nabyciem środków trwałych

Korekty kwoty podatku naliczonego, odliczonego od kwot podatku należnego w związku z nabyciem środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, podatnik będzie dokonywał w ciągu 5 kolejnych lat, w przypadku nieruchomości - w ciągu 10 lat, począwszy od roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Roczna korekta dotyczyć będzie odpowiednio jednej piątej, a w przypadku nieruchomości jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu.

Przykład 2

Podatnik w marcu 2006 r. nabywa środek trwały (inny niż nieruchomość), który ma zamiar wykorzystywać przy czynnościach, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, a także przy innych czynnościach. Podatek naliczony przy zakupie wynosi 20 000 zł.
Część kwoty podatku naliczonego, którą podatnik może odliczyć od kwoty podatku należnego w deklaracji za marzec 2006 r., ustalić należy w oparciu o strukturę sprzedaży z 2005 r.
Struktura sprzedaży w 2005 r. wyniosła:
50% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego;
50% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Podatnik w rozliczeniu za marzec 2006 r. będzie więc miał prawo do odliczenia od podatku należnego kwoty 10 000 zł. (50% z 20 000 zł).

1 rok okresu korekty.
W rozliczeniu za styczeń lub za I kwartał 2007 r. (jeżeli podatnik rozlicza się za okresy kwartalne), podatnik będzie zobowiązany do dokonania korekty jednej piątej kwoty podatku naliczonego. Korekty tej podatnik dokona w oparciu o strukturę sprzedaży z 2006 r.
Struktura sprzedaży w 2006 r. wyniosła:
60% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego;
40% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi nie przysługiwało prawo do obniżenia
kwoty podatku należnego. 60% x 20 000 zł = 12 000 zł
Zgodnie ze strukturą sprzedaży osiągniętą w 2006 r., podatnikowi przysługiwałoby odliczenie w wysokości 12 000 zł, tj. w kwocie o 2 000 zł większej, niż to wynikało ze struktury sprzedaży za 2005 r. i faktycznie odliczonej w rozliczeniu za marzec 2006 r. Ponieważ korekty podatku naliczonego podlegającego odliczeniu dokonuje się przez 5 lat, podatnik będzie mógł w rozliczeniu za styczeń 2007 r. podwyższyć kwotę podatku naliczonego podlegającego odliczeniu od podatku należnego o 400 zł [(12 000 zł - 10 000) : 5].

2 rok okresu korekty.
W rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy 2008 r., podatnik będzie zobowiązany do dokonania korekty jednej piątej kwoty podatku naliczonego. Korekty tej podatnik dokona w oparciu o strukturę sprzedaży z 2007 r.
Struktura sprzedaży w 2007 r. wyniosła:
30% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego;
70% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
30% x 20 000 zł = 6 000 zł
(6 000 zł - 10 000 zł) : 5 = - 800 zł
W rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy 2008 r. (za styczeń lub I kwartał) podatnik będzie więc musiał obniżyć kwotę podatku naliczonego o 800 zł.

3 rok okresu korekty.
W rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy 2009 r., podatnik będzie zobowiązany do dokonania korekty jednej piątej kwoty podatku naliczonego. Korekty tej podatnik dokona w oparciu o strukturę sprzedaży z 2008 r.
Struktura sprzedaży w 2008 r. wyniosła:
45% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego;
55% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi nie przysługiwało prawo do obniżenia
kwoty podatku należnego.
45% x 20 000 zł = 9 000 zł
(9 000 zł - 10 000 zł) : 5 = - 200 zł
W rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy 2009 r. podatnik będzie więc musiał obniżyć kwotę podatku naliczonego o 200 zł.

4 rok okresu korekty.
W rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy 2010 r., podatnik będzie zobowiązany do dokonania korekty jednej piątej kwoty podatku naliczonego. Korekty tej podatnik dokona w oparciu o strukturę sprzedaży z 2009 r.
Struktura sprzedaży w 2009 r. wyniosła:
65% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego;
35% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
65% x 20 000 zł = 13 000 zł
(13 000 zł - 10 000 zł) : 5 = 600 zł
W rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy 2010 r. podatnik będzie więc mógł podwyższyć kwotę podatku naliczonego podlegającego odliczeniu od podatku należnego o 600 zł.

5 rok okresu korekty.
W rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy 2011 r., podatnik będzie zobowiązany do dokonania korekty jednej piątej kwoty podatku naliczonego. Korekty tej podatnik dokona w oparciu o strukturę sprzedaży z 2010 r.
Struktura sprzedaży w 2010 r. wyniosła:
80% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego;
20% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
80% x 20 000 zł = 16 000 zł
(16 000 zł - 10 000 zł) : 5 = 1200 zł
W rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy 2011 r. podatnik będzie więc mógł podwyższyć kwotę podatku naliczonego podlegającego odliczeniu od podatku należnego o 1 200 zł.

W przypadku nieruchomości, rozliczenie podatku naliczonego będzie się przedstawiało analogicznie, z tym, że korekty podatnik będzie dokonywał przez okres 10 lat, a roczna korekta dotyczyć będzie jednej dziesiątej różnicy między podatkiem podlegającym odliczeniu, a podatkiem faktycznie odliczonym.

Korekta odliczonej kwoty podatku naliczonego w przypadku zbycia środka trwałego przed końcem upływu okresu korekty

W szczególny sposób w przepisach nowej ustawy uregulowany został sposób korekty podatku naliczonego w sytuacji, gdy przed końcem okresu korekty, podatnik dokona zbycia środka trwałego, w odniesieniu do którego dokonywana jest korekta. W sytuacji takiej, dla celów rozliczenia podatku naliczonego uznaje się, że towar ten jest nadal używany na potrzeby czynności podlegających opodatkowaniu u tego podatnika - aż do końca okresu korekty. Oznacza to, że nawet w przypadku zbycia środka trwałego, podatnik jest zobowiązany do dokończenia korekty kwoty podatku naliczonego, odliczonego od kwoty podatku należnego, przy czym, jeśli sprzedaż środka trwałego była:
- opodatkowana - w celu dokonania korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystanie tego towaru związane jest z czynnościami opodatkowanymi;
- zwolniona lub nie podlegała opodatkowaniu - do obliczenia korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystywanie tego towaru jest związane wyłącznie z czynnościami zwolnionymi lub niepodlegającymi opodatkowaniu.

Przykład 3

Podatnik w marcu 2006 r. nabywa środek trwały (inny niż nieruchomość), który ma zamiar wykorzystywać przy czynnościach, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, a także przy innych czynnościach. Podatek naliczony przy zakupie wynosi 20 000 zł.
Część kwoty podatku naliczonego, którą podatnik może odliczyć od kwoty podatku należnego, ustalić należy w oparciu o strukturę sprzedaży z 2005 r.
Struktura sprzedaży w 2005 r. wyniosła:
60% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego;
40% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Podatnik w rozliczeniu za marzec 2006 r. będzie więc miał prawo do odliczenia od podatku należnego kwoty 12 000 zł. (60% z 20 000 zł).
W rozliczeniach za pierwszy okres rozliczeniowy lat 2007, 2008, 2009 podatnik dokona korekty kwoty podatku naliczonego, odliczonego od podatku należnego, w oparciu o strukturę z roku poprzedniego (sposób przedstawiono w przykładzie 2).

Sprzedaż opodatkowana

W lipcu 2009 r. podatnik dokonuje opodatkowanej sprzedaży środka trwałego. Zgodnie z zaprezentowanymi wyżej zasadami, ma on obowiązek dokonania korekty kwoty podatku odliczonego, przy założeniu, że towar byłby w całości wykorzystywany przy czynnościach, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (proporcja, według której podatnik obliczy kwotę podatku, jaka podlegałaby odliczeniu wyniesie 100%).
Dla obliczenia korekty przyjmuje się więc, że struktura sprzedaży w 2009 i 2010 r. wyniosłaby: 100% - obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego
100% z 20 000 zł to 20 000 zł
Kwota korekty dla jednego roku wyniesie więc:
(20 000 zł - 12 000 zł) : 5 = 1 600 zł
Ponieważ jednorazowa korekta przy sprzedaży ma dotyczyć całego pozostałego okresu korekty, a w naszym przykładzie do końca okresu korekty pozostało podatnikowi 2 lata, należy otrzymaną kwotę pomnożyć przez 2:
1 600 zł x 2 = 3 200 zł
W rozliczeniu za lipiec 2009 r. podatnik będzie więc mógł podwyższyć kwotę podatku naliczonego podlegającego odliczeniu od podatku należnego o 3 200 zł.

Sprzedaż zwolniona

W sytuacji, gdyby w lipcu 2009 r. podatnik dokonał sprzedaży środka trwałego zwolnionej od podatku VAT, przyjmuje się, że towar byłby w całości wykorzystywany przy czynnościach, w związku z którymi nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (proporcja, według której podatnik obliczy kwotę podatku, jaka podlegałaby odliczeniu wyniesie 0%):
20 000 zł x 0% = 0
Kwota korekty (za jeden rok) wyniesie więc:
(0 - 12 000 zł) : 5 = -2 400 zł
za dwa lata:
-2 400 zł x 2 = -4 800 zł
W rozliczeniu za lipiec 2009 r. podatnik, który dokonał sprzedaży zwolnionej środka trwałego, będzie musiał obniżyć kwotę podatku naliczonego podlegającego odliczeniu od podatku należnego o 4 800 zł.

Z przedstawionych wyżej zasad wynika, że obowiązek dokonania korekty kwoty podatku naliczonego, odliczonego od podatku należnego, istnieje, jeśli dokonano odliczenia częściowego, w oparciu o strukturę sprzedaży. Podkreślić jednak należy, że do dokonania korekty podatnik będzie również zobowiązany, w przypadku, gdy:
- miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi, lub
- nie miał takiego prawa a następnie to prawo się zmieniło.
W praktyce będzie to dotyczyło m.in. takich sytuacji, gdy podatnik np. nabył towar, który w całości związany miał być z działalnością, w związku z którą przysługiwało mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego i w związku z tym podatnik odliczył od kwoty podatku należnego całą kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tego towaru, a następnie zmienił przeznaczenie tego towaru i wykorzystał go przy czynnościach, w związku z którymi nie przysługiwało mu prawo do odliczenia.
W takim przypadku (i innych podobnych) podatnik będzie miał obowiązek dokonania korekty kwoty podatku naliczonego, o którą obniżono kwotę
podatku należnego.

USŁUGI TURYSTYKI

Podstawowa zmiana w nowej ustawie dotyczy sposobu określania podstawy opodatkowania.
Przy świadczeniu usług turystyki, przy wykonywaniu których podatnicy nabywają towary i usługi od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty - podstawą opodatkowania jest marża stanowiąca różnicę pomiędzy kwotą należności, którą ma zapłacić nabywca usługi, a ceną nabycia przez podatnika podatku od towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Przez usługi dla bezpośredniej korzyści turysty należy rozumieć usługi stanowiące składnik świadczonej usługi turystyki, a w szczególności transport, zakwaterowanie, wyżywienie, ubezpieczenie.

Oznacza to, że rozliczenie według marży będzie miało zastosowanie zarówno w obrocie między podatnikami jak też w relacjach z ostatecznym konsumentem czyli turystą. W przypadku zatem świadczenia usług turystyki podstawa opodatkowania ulegnie znaczącemu obniżeniu, gdyż będzie liczona jedynie od marży a nie jak przed dniem 1 maja 2004 r. od całego obrotu, tj. kwoty należnej pomniejszonej o kwotę podatku.

Zasada opodatkowania jedynie marży ma zastosowanie w przypadku, gdy podatnik ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i działa na rzecz nabywcy usługi we własnym imieniu i na własny rachunek. Dodatkowym warunkiem jest to, że przy wykonywaniu usługi turystyki podatnik nabywa towary i usługi od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty.

Podatnik rozliczający podatek od marży obowiązany jest prowadzić ewidencję, z której wynikać będą kwoty wydatkowane na nabycie towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty oraz posiadać dokumenty, z których wynikać będą te kwoty.

W przypadku natomiast, gdy biuro podróży przy świadczeniu usługi turystyki obok usług nabywanych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, część świadczeń w ramach tej usługi będzie wykonywało we własnym zakresie, wtedy podatnik obowiązany jest odrębnie ustalić podstawę opodatkowania dla usługi wykonywanej we własnym zakresie (cała wartość usługi) i odrębnie w odniesieniu do usług nabytych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty (marża). W takim przypadku podatnik obowiązany będzie do wykazania w prowadzonej ewidencji, jaka część należności za usługę przypada na usługi nabyte od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, a jaka na usługi własne.

Przepisy dotyczące szczególnych procedur przy świadczeniu usług turystyki nie mają zastosowania do usług pośrednictwa w turystyce. W odniesieniu do pośrednictwa przy sprzedaży usług turystyki należy stosować reguły ogólne, tj. podstawą opodatkowania będzie prowizja, pomniejszona o kwotę podatku należnego.

Dla usług turystyki przewidziana jest co do zasady stawka podstawowa. Przepisy ustawy przewidują również zastosowanie stawki zerowej do usług turystyki w sytuacji, gdy usługi nabywane od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty będą świadczone poza terytorium Wspólnoty. W przypadku natomiast, gdy usługi nabywane przez podatnika od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty będą świadczone zarówno na terytorium Wspólnoty jak i poza nią, to usługi turystyki będą podlegały opodatkowaniu stawką 0% tylko w części, która dotyczyć będzie usług świadczonych poza terytorium Wspólnoty. Stawkę zerową podatnicy będą mogli stosować, jeżeli będą posiadać dokumenty potwierdzające, iż usługi te lub część z nich świadczona jest poza Wspólnotą.

Podatnikom, którzy opodatkowywać będą marżę, nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwoty podatku naliczonego od towarów i usług nabytych dla bezpośredniej korzyści turysty. Podatnicy, którzy rozliczać się będą „na zasadzie marży”, w wystawionych przez siebie fakturach nie będą wykazywać podatku.

Należy pamiętać, iż jednym z podstawowych kryteriów przy określaniu miejsca i wysokości opodatkowania usługi turystyki będzie miejsce świadczenia usługi.

Oznacza to, iż w przypadku gdy podatnik świadczący usługi turystyki będzie posiadał siedzibę lub miejsce stałego prowadzenia działalności lub miejsce
stałego zamieszkania (w przypadku braku siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, świadczenie tych usług będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce. Takie same zasady będą obowiązywały w obrocie tzw. wewnątrzunijnym czyli między podmiotami z krajów członkowskich.

OPODATKOWANIE TOWARÓW UŻYWANYCH, DZIEŁ SZTUKI, PRZEDMIOTÓW KOLEKCJONERSKICH I ANTYKÓW

Nowa ustawa o podatku od towarów i usług wprowadziła specjalną procedurę opodatkowania towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków. Podstawowym wyróżnikiem tej procedury jest sposób określania podstawy opodatkowania. Procedura ta określa podstawę opodatkowania w przypadku realizowania dostaw ww. towarów jako marżę, nie zaś obrót rozumiany jako cała kwota należna z tytułu dostawy pomniejszona o kwotę podatku.

Przez marżę należy rozumieć różnicę między całkowitą kwotą, którą ma zapłacić nabywca towaru, a kwotą nabycia, pomniejszoną o kwotę podatku.

Opodatkowaniu według specjalnej procedury podlegają tylko dostawy tych towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków, które odpowiadają definicjom utworzonym dla potrzeb tej procedury (zob. art. 120 ust. 1 ustawy).

Podatnik może wybrać opodatkowanie marży również w odniesieniu do dostawy:
- dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków uprzednio importowanych przez podatnika stosującego opodatkowanie marży tych towarów;
- dzieł sztuki nabytych od ich twórców lub spadkobierców twórców;
- dzieł sztuki nabytych od podatnika VAT, nie stosującego zasady opodatkowania marży, które podlegały opodatkowaniu podatkiem według stawki 7%.

Warunkiem stosowania opodatkowania marży w odniesieniu do ww. dostaw jest zawiadomienie pisemnie naczelnika urzędu skarbowego o tym wyborze przed dokonaniem dostawy. Zawiadomienie to jest ważne przez 2 lata. Po tym okresie podatnik chcąc stosować dalej tę metodę obowiązany jest ponownie złożyć zawiadomienie.

W stosunku do przedmiotów kolekcjonerskich przepisy ustawy o podatku od towarów i usług przewidują również możliwość stosowania marży całkowitej, obliczanej w danym okresie rozliczeniowym jako różnica między łączną wartością dostaw a łączną wartością nabyć określonego rodzaju przedmiotów kolekcjonerskich.

Stosowanie marży całkowitej przez podatnika jest możliwe, w sytuacji gdy rodzaj poszczególnych przedmiotów kolekcjonerskich lub specyfika ich dostaw powoduje, iż określenie marży jest skomplikowane lub niemożliwe i podatnik uzyska zgodę naczelnika urzędu skarbowego na stosowanie marży całkowitej.
Marża całkowita jest stosowana tylko w odniesieniu do przedmiotów kolekcjonerskich.

Podatnik traci prawo do obliczania marży całkowitej, jeżeli przez 12 miesięcy, w każdym okresie rozliczeniowym łączna wartość nabyć określonego rodzaju przedmiotów kolekcjonerskich jest wyższa od łącznej wartości dostaw tych przedmiotów. Podatnik może ubiegać się ponownie o skorzystanie z prawa do obliczania marży całkowitej po upływie roku od utraty tego prawa.

Podatnikowi stosującemu procedurę polegającą na opodatkowaniu marży nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od nabytych przez niego dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków przez niego importowanych oraz od dzieł sztuki nabytych od twórców lub spadkobierców twórców lub od podatnika który stosował ogólne zasady opodatkowania. Obniżenia kwoty podatku należnego nie stosuje się również w odniesieniu do nabytych dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, które podlegały opodatkowaniu marżą. Analogiczna zasada dotyczy podatników stosujących marżę całkowitą.

Podatnik wykonujący czynności polegające na dostawie towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków może stosować ogólne zasady opodatkowania. W takim przypadku podatnik ma prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego od nabytych towarów, jednakże dopiero w rozliczeniu za okres, w którym powstał u niego obowiązek podatkowy z tytułu dostawy tych towarów. Prawo do odliczenia kwot podatku naliczonego dotyczy jedynie:
- dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków uprzednio importowanych przez podatnika,
- dzieł sztuki nabytych od ich twórców lub spadkobierców twórców,
- dzieł sztuki nabytych od podatnika podatku od towarów i usług, o ile towary te przy dostawie nie zostały opodatkowane wg marży i podlegały opodatkowaniu podatkiem według stawki 7%.

Jeżeli podatnik dokonuje eksportu towarów, opodatkowanych wg procedury szczególnej (od marży), to marża ta podlega opodatkowaniu stawką podatku w wysokości 0%.

Podatnik, który stosuje zarówno ogólne zasady opodatkowania jak i procedurę opodatkowania marży, jest zobowiązany prowadzić ewidencję uwzględniającą podział w zależności od stosowanej podstawy opodatkowania, jak również takie elementy, które są niezbędne do prawidłowego określenia marży.

W przypadku gdy opodatkowaniu podlega marża (również marża całkowita), podatnik nie wykazuje podatku w wystawianych przez siebie fakturach.

Opodatkowaniu wg stawki 7% podlegają:
- import dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków,
- dostawa dzieł sztuki dokonywana:
    - przez ich twórcę lub przez spadkobiercę twórcy,
    - okazjonalnie przez podatnika innego niż podatnik, do którego mają zastosowanie przepisy dotyczące opodatkowania marży, w przypadku gdy dzieła sztuki zostały osobiście przez niego przywiezione lub nabyte od ich twórcy lub spadkobiercy twórcy, lub też w przypadku gdy uprawniają go one do pełnego odliczenia podatku.
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, jeżeli dokonującym dostawy towarów jest podatnik, do którego miałyby zastosowanie przepisy dotyczące opodatkowania dostawy dzieł sztuki wg stawki 7%.

USŁUGI TRANSPORTU MIĘDZYNARODOWEGO

W odniesieniu do opodatkowania usług transportu międzynarodowego związanego z przewozem towarów poza Wspólnotę, co do zasady, zostały utrzymane obecnie obowiązujące uregulowania. Oznacza to, iż usługi transportu międzynarodowego związane z importem lub eksportem towarów poza Wspólnotę, podobnie jak dotychczas podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w wysokości 0% (w części na terytorium Polski 0%, poza tym terytorium czynność ta nie podlega opodatkowaniu w Polsce – co wynika z miejsca świadczenia usługi, ale przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego).

W przypadku wewnątrzwspólnotowego transportu towarów (związanego z przewozem towarów z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego UE) to podstawowym kryterium, czy transport taki podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem na terytorium Polski, czy w innym kraju członkowskim UE, jest określenie miejsca świadczenia dla tych usług.

W ustawie o podatku od towarów i usług miejsce świadczenia usług dla transportu wewnątrzwspólnotowego zostało określone odrębnie.
Miejscem świadczenia usług transportu wewnątrzwspólnotowego jest miejsce, gdzie transport towarów się rozpoczyna.

Jeżeli zatem transport będzie się rozpoczynał w Polsce, będzie on również w Polsce podlegał opodatkowaniu.

W przypadku, gdy nabywca usługi podał świadczącemu wewnątrzwspólnotową usługę transportu towarów swój numer identyfikacyjny dla potrzeb podatku VAT nadany przez kraj inny niż ten, na terenie którego transport się rozpoczyna, to miejscem świadczenia usługi transportu będzie terytorium państwa, które wydało nabywcy ten numer.
Jeżeli np. usługa transportu rozpoczyna się w Polsce a kończy się w innym kraju członkowskim np. w Niemczech, a nabywca podał świadczącemu tę usługę swój numer identyfikacyjny VAT dla potrzeb handlu wewnątrzunijnego nadany w Niemczech – to uznaje się, że usługa została wykonana w Niemczech. Rozliczenie zatem podatku od tej usługi powinno być dokonane zgodnie z przepisami prawa niemieckiego. W przypadku, gdy z tak określonego miejsca świadczenia wynika, że usługa jest świadczona poza terytorium kraju (np. w Niemczech jak w przykładzie powyżej) – podatnikowi w Polsce przysługuje odliczenie (zwrot) podatku od towarów i usług nabytych w Polsce w związku ze świadczeniem tej usługi.

Wewnątrzwspólnotowy transport towarów podlega opodatkowaniu stawką podstawową (22%).

Powrót do aktualności